This is default featured slide 1 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

This is default featured slide 2 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

This is default featured slide 3 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

This is default featured slide 4 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

This is default featured slide 5 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

Saturday, July 30, 2016

Pupa sahawm dan

Nopna-Dahna sungah thukhun ngeina zui-in ki-uapin nakhempeuh kiseem hi. Tua thukhun kantanin khengval leh kideihlo hi. Kisam leh zong kideihlo hi. Sanggam abul-adawn kiguang dimdiam hi. Tua zui-in sa hawm uh hi. Aphei tang ding, a liang tang ding, angawng tang ding, cih bangin min gotsa-in nei uh hi. Piakding kilawm khatzong nusia lo uh hi. Sialcingte nangawn sialneel, ci-in atawkuam teng pia uh hi.

Tua tawh kizui-in ama tanhdingaa kisehna mun lian a kipiak keileh bang hang hiam, kapanmun hong kheel hiam, kei hong manuam uh hiding hiam, hong khelbawl hiam, ci-in sittel pah tiuteu hi. Amau dinmun tawh kisai satahn bektawh lungkimse uh hi. Avaal deihlo hi. A hemzawkleh zong lungkimlo uh hi. Thumaan mahmah, cihtak mahmah uh hi.

Amau tanhding sa a piak ciangin, ne pahpah lo-in sittel masa uh hi. A kilawmlo a om ciangin nolhkik uh hi. Tua ahih ciangin Zuhawm-sahawm kidop kul hi. Sasem siam kicial hi. Apazaw-asahzaw cih omsak lo hi. A temha sawipaisak lo hi. Sa semhun ciangin Bangkuapipa leh a tei zawdeuhte in sakuang-umin encik ciat uh hi. Paubanglo dingin hanciam uh hi. Saluang munkhatzong mawkvallo dingin kiseh hi.

Sahawmdan pen hunkhat leh hunkhat munkhat leh munkhat kibanglo hi. Nopna sahawm leh Dahna sahawm kibanglo hi. Mo-sagawh leh thudangte kibang lo hi. Lawm-an neekna-ah Sanggamsa kipia lo hi. Ahih hangin a thusiamte in, Tuibuhsa ci-in Tanupi Tuitaak leh Tanu nihna ahi Sawlla a iikbup hawmsak hi. Bang hang hiam, cihleh Tanute pen kitaang sapna khempeuhah gamtaang ahihman ahi hi.

A. Mo-sagawh Sakuangkhen: Aphei-meibaang, A iiktawn, Alianggel [alianggalkah], Akha phalkhat, Anungzuui phalkhat, Adeekguh phalkhat, Agilpi phalkhat, Abil langkhat, Angoi kawnkhat, Asin sehthumsuah sehkhat.

B. Mokhate sahawm

Thalloh or Sanggamkhatna ——- Atel leh a sungkua namkim.
Sunghpipa ————————– Atel sungnung leh sungkua namkim.
Tanupi or Tuitaak, or ————- A iik leh a sungkua namkim.
Tanu-nauzaw or Sawlla ———- Aphuuk leh a sungkua namkim.
Zinkhak, or Sanggam nihna —— Azungzui leh a sungkua namkim. Vok ahihleh sungkua namkim kipia lo hi. Angoi tumkhat ta kizuisak bek hi.
C. Mopite Sahawmdan

Innteek ———- Aliangbit leh sungkua namkim.
Thalloh ———- Atel leh sungkua namkim.
Sunghpi ——— Atel sungnung leh sungkua namkim.
Tanupi ———- A-iik leh sungkua namkim.
Tanu nihna —– Aphuuk leh sungkua namkim. Vok ahih leh angoi tumkhat tek.
D. Gal-aih Len Sa-aihna Sahawm dan Ngenna

Hihneihna: Ko kiangah sahawmdan namnih om hi. Teizaangtat leh Saizaangtat kici hi. Ko pen Teizaangtat zang kahihman un, namnihin kong gelh hi. Ahizongin nakpi-in kilamdang lua lo hi.

1. Gaal-aihna

Thalloh or Sanggam khatna —— Aphei tumbul.[abultong].
Zinkhak or Sanggam nihna ——- Aliang khat.
Tuitaak, Tanupi ——————– Anaak tangli.
Sawlla, Tanu nihna ————- Anaak tangthum.
Sunghpi in ——————— Angawngsa.
Pu nihna ———————– Ameizui. Vaksa in aliang leh a iiksa kipia hi.
2. Sa-aihna

Thalloh, Sanggam khatna ——– Apheitumbul.
Zinkhak, Sanggam nihna ——— Aliang khat.
Tuitaak, Tanupi —————- Nak tangli.
Sawlla, Tanu nihna ————- Nak tangthum.
Sunghpi ———————— Angawngsa.
Pu nihna ———————– Azungzui, ameizui.
Nuphal ————————- Anaak’ tangnih.
Vakte pen a liang leh a iik kipia hi. Gaal leh Sa thuah thei a, gan pumnih mah kigo hi. Gaalvakte in, Gaal-aihna saliang saang uh hi. Savakhte in sa-aihna saliang saang uh hi.

E. Tong (Zupinung) Ton Ciang a Sahawmdan tuamtuam

Thalloh, Sanggam khatna ——– Aphei khat.
Zinkhak, Sanggamnihna ———- Aliang khat.
Behsabawl ———————- Aliang tumbul.
Sunghpi ———————— A awmlang.(naaktang-9 bang kipia hi.)
Pute ————————— Ameizui tumnih suahin tumkhat kipia.
Tuitaak, Tanupi —————- Amaugawh saluangkhat tutphah hi. Sialvun namkhat cingding zikkhat kipia hi.
Sawlla, Tanu nihna ————- Sagualgawh pen innteek pialo-in amau tutphah hi.
Tulpi ————————– Azangsa phalkhat leh a pheisa baksagih kipia hi.
Zawl ————————— Sialngawng kipia hi.
Songte ————————- Akeng tumbul khatleh a iik phalkhat leh a sungkua namkim kipia.
Lawigawhsa ——————— Pusa thoihna bangin kihawm hi.
Lawigawh voknu sa ———– Phaitam aa alaam cialna-in kipia hi. Zingzu leh phaitamzu site kipia hi.
M. Pupa Ngeina Zukholh: Kawl huzaap Zomi ten Pawi acih pen India lam Zomi te’n Lawm ci uh hi. Ahih hangin hite pen Zopau hilo hi. Zopau iin Ai kicizaw hi. Mimza ai, taangza ai, asamat ai, BA ai, kici hi. Ahih hangin Lawki-hunlai gal-ai, sa-ai cihpen zupi nungin dawibiak ngeina tawh na kizomlua ahihman, ai cihpen lawkivai-lua kisa kha ding hi.

Zomite in gualzawhna leh matutna khatpeuh a om ciangin kipahtawi uh hi. Kasangnaupan lai-in kapa in lai ka-on simin aktawh hong aihsak tawntung hi. Innkuan iin kilungkim mahmah hi. Kalai onman kei aklu hong nesak hi. Thuneuno abat hangin hanciamnopna hong khangsak hi. Nu leh pa hong pahtawina pen ki-angtanpih mahmah hi. Ka uu pen saben uuk ahih ciangin lailam haatlo hi. Ahih hangin vakhu khat amat pen kapa’n aklui khat tawh aihsak hi. Vakhu pen khuttum-cia phalo hi. A aihna aklui pen innkuanmeh cing hi. Tua bang kipahtawina in lungsim cidamsak hi.

N. Pute Tuukzuu Kholh: Zomi lawkite in tuuktung masa anpalte zuu in sa uh hi. Puute zuu khol uh hi. Zucil kaimasa pen a puupi suah uh hi. Apuu in la-in mawkneeklo hi. A tute cidamna ding leh mimza tangza lazo ding, sumnu sumpa lamzawhna dingin thupha ngetsak uh hi. Zomi te ngeina-ah numeite in pianna nulehpa vakna ding thu ngahlo hi. Go leh gam kitomsak lo hi. Ahih hangin numei nualam pen kipuapaih tuanlo hi. Naupangte in puute zahtakpiakna leh pahtawina itna lahna ding ngeina hoihmahmah nabawl zel hi. Puute tuukzu-kholh pen numeilam pahtawina ahi hi. Puute leh lamphung kineekzolo cih paunak nei uh hi. Tua pen naupangte in nulam ahi puute pen simmawh loh ding deihna hi. Lungsim sungah ngeina kipmahmah aguansak ahi hi. Puute simmawhte damlo hi. Nuamsa lo hi. cin umsak hi. Gilsung damlote in gau-an la ci’n puute kiangah ankhing vasiim uh hi. A tute tungah khasia leh, napu ngoidok hing bang hang hong hici bawl na hiam? cithei uh hi. Ngoidok cihpen gilnathei cihna ahi hi. Tua ahih ciangin damlohna thu khatpeuh a omleh puute kiang taailoh phamawh ahihmanin puute kizahtak hi. Ki -iit mahmah hi. Thupha ngahna-naak ahi hi.

Tanu-mokhak khempeuh kiciamkholin, a zu-kholhni kibangsak uh hi. Lawki-hunin omkhawlna munah aneek uh zuu hipen hi. Anlim sangin zuu pen thupiseh zaw uh hi.Puute pahtawina la vive sa uh hi.

(1.a)Kei kapuu te sen a kapuu te ningzuu bang khum thei naleng nuampeng phuhsak vang e
(1.b)Nuampeng phuhsak vang heisa bang paal thei naleng kapal losak vang e
(2.a)Bualna ngei nuam bualna ngei nuam e, puvon siangsung bualna ngei nuam e
(2.b)Laamna ngeinuam laamna ngei nuam e, puvon pahtang laamna ngei nuam e
(3.a)Tualnuam e tualnuam e puute sumtual tualtung tualnuam e
(3.b)Gam nuam e gam nuam e pupa gamzang gamnem gamnuam e
(4.a)Pupa gamzang tangzang khat a, tangkhat suan zong simtheihloh piang e
(4.b)Tang khat suan zong simtheihloh piang a bangaa sunglawh bang kasam hiam aw
(5.a)Theisen puvon ngalliam bel aw tusuanmel haihkha na cia
(5.b)Gual sang tongdam neem zaw ding a, aduang mel hoih ding aw ee
Dawhdan saknung leh dawhdan khangnung dimin zubeel kigual hi. Zubeel khat mikhat in tutpih hi. Sak leh khang abul leh adawn kidawngin lasa ziahziah hi. Pasalnote kikhelin alai-ah tawnsak keukeu hi. Khuangtumpan akhuang saankeuhkeuh iin hong tawp ciangin, suai..suai..suai suai cin, a tangtawnpa kai-in zuu teepsak hi. A puute a itmanin tawn(laam) hi ci-in pakta mahmah uh hi. Tuukzuu-akmat ci-in ak khattek namat uh hi. Pawlkhat in sum mat uh hi. Pawlkhat in gangawh hi. Bang bang kimat taleh tukzu-akmat in sum tua zah hong pia ci uh hi.

Tuhun Christian ten zong hih ngeina paikhia tuanlo hi. Zuu tangin cikhum bawngnawi peuh kikhol hi. Antak bungkhat bungnih vapuak thei hi. Pawlkhat in anlim-tuilim vaneekpih hi. Hih pen puute pahtawina pawi limci mahmah ahi hi.Ei Christian khangthak hunin zong puute pahtawina hunnuam limci-takin kibawl thei lel ding hi.

O. Sazaam: Japan-galma hunin saneek kisangkhaat mahmah hi. Sa-sai omlo hi.
Dangka-tang ngahna haksa lua hi. Akpi khat matkhat in kilei hi. Minvawh khat neilo-in akno khat zong kigongam lo hi. Sumtawng-thoih ahihkeh huanthoih cihkhat in zang hamtang uh hi. Saneekna tawmlua ahihmanin lampi zong uh hi. Inn-4 inn-5 kipawlin banpai-in vok go uh hi. Tua pen sazaam kici hi. Vok pen bangcia go dingcih ciangtan uh hi. Pawlkhat in nekhawm hi. Pawlkhat in a kikimin sehhawm uh hi. Sa khamtakin ne uh ahihman sazaam pen ahihzote ki-eng mahmah hi. Hih kipawlna pen a cithei zawdeuhte aa hi. Meigong daipamte kihel zolo hi.

P. Tukvak: Tanghamkin kici ankung leh kiak kikimin a omlaitak lokhawh kikin mahmah hi. Lo-lel ahihman thacial uh hi. Kialhuntawh kituak sawnsawn hi. Thacialte kivaitut zolo ahihman, tuktun(akhawhsa-tun) ciang kivaakpan hi. Tuktun ciangin thacialte kaikhawm in zuu leh sa akhamtakin neekpih hi. Thacial-vaak tawh kibangnawnlo hi. Pawibawl banglel ahihman nuamsa mahmah hi.

Hih ngeinate pen dawibiakna tawh kisai hilo hi. Amau-hun tawh kituak nuntak khuasakzia ahi hi. Tua banga kikaihkhopnate pen a kingai tengmah ahi hi. Kikholhna tamleh kingaihna leh kiphawkna zong khangpah hi.

laimal kaikhawm-Muangpu