This is default featured slide 1 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

This is default featured slide 2 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

This is default featured slide 3 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

This is default featured slide 4 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

This is default featured slide 5 title

Go to Blogger edit html and find these sentences.Now replace these sentences with your own descriptions.

Sunday, November 1, 2015

Tedim kampau

Zomite Zo leitang tungah Khristian I suah zawh kum 100 a cing hita hi. Khristian biakna in kum 100 sungin Zomite aniam mah mah mihinzia pan hong khaisang-a, a sangpente tawh hong kikhawlsak thei hi. Zomite I zia I tong, I ngeina, I khuasakziapawlkhat kinusia, pawlkhat kibehlap-in pawl khat kikemcing hi.Tuate sungah Zokam leh Zolai pen Khristian biakna in hong kepsak hong khansuah sakin hong zunsak hi.

Tua a hih manin Zomi Khristian kum 100 mualsuang ah hih thu a ngaihsut taak mah mah ahi hi. Zomi bup kampau thu tangzai mahmah ahih manin"Tedim kam" ci-in neuseek sukin a nuai-a thulute tawh kikum leeng:

1.    Tedim kam khanggui sutna
2.    "Tedim Kam" cih min i ngahna
3.    Tedim kam "Taangkam" a suahna
4.    Tedimkam kantelna
5.    Tedim kam nungta i cingam diam?
6.    Mailam ah i Tedim kam

1. TEDIM KAM KHANGGUI SUTNA
Leitung mihing awn 6,000 valte in kampau nam 6,908 bang nei hi ci-in kiciamteh hi. Kawlgam sungah mihing awn 50 valte in pawunam 135 bang kinei a, Zomite' pau 53 om hi ci-in Kawlgam kumpi in hong ciaptehsak hi. I Zogam neuseksek sawm leeng nam 100 val om dingin ka um hi.
Leitungah hizah a tam kampau tuamtuamte a guigui, a behbehin kikhen dimdiam hi. Kampau lam a siam (Linguist) David Bradley thukanna siksan le'ng i Tedim kam khanggui (Language family) a nuai-a bangin kisut ding hi.

Sino-Tibetan
Tibeto-Burman
North-eastern india Group
Kuki Chin Naga
Kuki Chin
Chin
Northern Chin
Tedim

2. "TEDIM KAM" CIH MIN I NGAHNA
Min thu gen-in pan ni cileng thukhupna a om thei nailo a buaihuai mahmah thu khat ahi hi. Zomite in kum 100 sungin minam minkip neizo nai lo hi hang. "Chin" leh "Zo" peuh kisut kituh lai-in zattaang theih ding kampau nei nailo hi hang. Hi bang bilbial kawmkalah "Zomi" a kici phadiakte in " Tedim Kam" cih min i ngahna thu a nuai-a bang hidingin ka um hi.

Sangmangte hun lai-in "Kamhau Dialect" na ci ngei uh a, Kampau a kan mi masate in "Sukte" ci-in zong na minvawh ngei uh hi. Tua minte in tua hun lai-a ukpite' beh min ahih kei leh ukpipa min ahi hi. Ukpite' thuneih lai-in a mau bangkua sung pau na thupisak mahmahin gambup zat dingin thu na pia hi leh "Teizangkam" kipau ngeingai kha ding hi. Gam uk makai masate thukhualna leh picinna ahi hi.

"Tedim Kam" cih pen midangte hong sapna hi loin ei le ei i kisapna min (egonymn) ahi hi. Pu le pa min khatpeuh a kitap hilo a, a te-dimdim "vansang dim" omna mun a kisat "Tedim" khua kitap (eoconymn) min ahi hi. Tedim khua pen 1550 kumin kisat hi cih tangthu kante' ciaptehna ahi hi. Ahih hangin kilalsan zel kisuan kik zel hi. 1850 a kipan-in tuni dong tatsat loin kiteng a, ei Tedim mite khuapi ahi hi. Tedim khua ah i teng ngeikei phial zongin Tedimmi cih ding a angtanpih ciat i hi hi. Tedim khua ah hunkhat lai-in Teizang, Saizang, Thado, Vaiphei, Guite, leh Zo kampaute in "tual" khat zangin kitengkhawm hi, Tua bang a, pau tuamtuam tenkhopna panin pautuam khat hong pianga a nungciangin "Tedim kam" kici hi. A neituam kuamah om lo hi.

3. TEDIM KAM “TAANGKAM” A SUAHNA
Hun khat lai-in Tedimgam i cih pen tu-in Tedim, Tonzang leh Cikha gamkhen (Myone) suakta hi hang. Tua sunga teng Zomite leh tua gam pan Kawlgam Vaigam a tung Zomite in i taangkam leh (common language) dingin "Tedim kam" zangkhawm theita hi hang.A mual a lui zui-in i awkaih tawmtawm kilamdang-a, ahih hangin kamphen kulloin kihothei hi hang. Tua a zang khawm thei kampau innkuan dungah Sizang, Thado (Kuki), Zo, Dim, Guite, Khuano, Losau, Paite, Phaileng, Saizang, Teizang, Val leh Vangteh paute kihel hi hang, Tedim pau "Taangkam" a suah theihna thu kampau lam pan, tangthu lam pan, gamdung leilupzia pan a tuamtuam kan leng a hang tampi om kha ding hi, I gensa bangin ukpite in a mau kam bek kizang ding na ci uh hileh " Teizang" pau ki pau kha ding a sangmangte in a mau siam masak mah na thupisak hileh Sihzang pau kipau kha ding hi.

Sangmangte in vai lian pi khat a angaihsut uh khat in pau nam tuam tuam a nei minamte pau nam a tawm thei pena gawmsak ding ahi hi. Tuabang hun lai-in Mangkang kumpi in hong